Is sapvasten gevaarlijk?

We schreven eerder over de bijwerkingen van een sapkuur, maar wat is het gezondheidsrisico van sapvasten? Op internet vind je verschillende informatie: commerciële bedrijven prijzen sapkuren aan en zweren bij de gezondheidsvoordelen hiervan. Andere zijn juist sceptisch. Wat is waar en wat niet? Wij geven antwoord op de vraag: ‘Is sapvasten gevaarlijk?’

‘Sapvasten is te eenzijdig; te weinig voedingsstoffen’

Tijdens een sapkuur krijg je een aantal dagen veel minder calorieën en voedingsstoffen binnen dan je lichaam nodig heeft. Je lichaam heeft die energie en voedingsstoffen nodig om te functioneren en jou gezond te houden. Toch blijkt uit onderzoek dat ons lichaam prima een aantal dagen door kan op een tekort.

Het lichaam is zelfs gemaakt om in tijden van schaarste goed te kunnen functioneren. Lichaamscellen worden dan aangespoord om schade te herstellen en afvalstoffen op te ruimen. Tegenwoordig komt het nauwelijks meer voor dat het lichaam blootgesteld wordt aan tijden zonder eten.

Gezondheidskwalen

Sommige wetenschappers stellen zelfs dat dit een van de oorzaken is dat we tegenwoordig last hebben van veel gezondheidskwalen. De laatste tijd is er veel onderzoek gedaan naar periodiek vasten, het beperken van de calorie-inname voor een bepaalde tijd. Periodiek vasten blijkt bij te dragen een gezonder en langer leven.

Lichaam in spaarstand

De spaarstand is een stand van het lichaam waarin het lichaam minder calorieën verbrandt in rust door een langdurige verminderde energie-inname. De spaarstand ontstaat niet zomaar. Het ontstaat wanneer iemand langere tijd minder calorieën binnenkrijgt. Het lichaam wordt dan gedurende lange tijd blootgesteld aan stress. Hierdoor gaat het lichaam meer cortisol aanmaken, dat kan leiden tot meer vetopslag.

Bij een sapkuur van een aantal dagen is de kans dat je lichaam in spaarstand gaat erg klein. Onderzoek toont aan dat periodiek vasten geen verschil in je metabolisme veroorzaakt. Wel is het belangrijk om na het afronden van de kuur op een geleidelijke manier het lichaam weer naar een niveau te brengen waarin het alle voedingsstoffen krijgt die het nodig heeft. Gebeurt dit niet dan is er op de langere termijn wel een kans dat het lichaam in de spaarstand gaat.

‘Sapvasten is slecht voor je darmen’

De sappen die gedronken worden tijdens een sapkuur worden vaak geheel of gedeeltelijk ontzien van vezels. Daarom krijg je tijdens een sapkuur maar weinig vezels binnen. Vezels zijn nodig voor het goed functioneren en het gezond houden van je darmen. Wanneer voeding te weinig vezels bevat kun je last krijgen van verstopping en andere darmklachten.

Daarnaast is het eten van te weinig vezels gerelateerd aan verschillende ziektes zoals, hart- en vaatziekten, darmkanker en suikerziekte. Omdat je bij een sapkuur nauwelijks vast voedsel eet maar juist veel vocht tot je neemt, is de kans op verstopping zeer klein.

Vezels

Vezels zijn van essentieel belang in een gezond voedingspatroon (waarbij vast voedsel gegeten wordt), omdat ze bijdragen bij de vertering en het transporteren van het voedsel door de darmen. Het kan dus voor de korte tijd van de sapkuur geen kwaad dat je weinig vezels binnenkrijgt. Hoewel wetenschappelijk bewijs ontbreekt, ervaren veel mensen juist een betere darmgezondheid na een sapkuur. Dat komt doordat de verteringsorganen een tijd rust hebben gehad. Ze hebben het gevoel dat de darmen ‘schoon’ zijn.

Het is echter wel belangrijk om ervoor te zorgen dat, zodra je weer begint met vast voedsel, je ook voldoende vezels eet. Voor veel mensen werkt een sapkuur als goede start voor een gezond eetpatroon, waar vezels zeker een belangrijke rol in moeten spelen.

‘Je krijgt te veel suiker binnen tijdens sapvasten’

Er zit vaak veel suiker in vruchtensappen en smoothies die gemaakt zijn van fruit. Tijdens een sapkuur kunnen deze suikers bijna direct door het lichaam worden opgenomen, omdat je maag verder leeg is. Dit kan zorgen voor verhoogde suikerwaardes in het bloed. Hoge bloedglucose-levels zijn gerelateerd aan een grotere kans op diabetes type 2 en hart- en vaatziektes. Er is géén reden om je zorgen te maken dat je tijdens je kuur te veel suiker binnenkrijgt. Nederlanders eten namelijk volgens het Diabetesfonds gemiddeld wel 110 gram suiker per dag.

Slow juice

Een slow juice van 250 ml bevat gemiddeld 12 gram suiker. Op een kuurdag drink je er hier zes van: dat komt neer op 72 gram suiker per dag. Dat is dus bijna 40 gram minder dan op een normale dag. Om je suikerinname tijdens een kuur nog meer te verlagen is het verstandig om te kiezen voor sappen die geheel of gedeeltelijk uit groenten bestaan. Groenten bevatten weinig suiker maar wel veel vitaminen, mineralen en fytonutriënten, de stoffen die in plantaardig voedsel zitten.

Ook smoothies met bijvoorbeeld avocado zorgen ervoor dat de suikers in het sap minder snel in het bloed terecht komen. Wanneer je sappen en smoothies drinkt als aanvulling op je normale maaltijden is het wel verstandig om op te letten dat je niet te veel suiker binnenkrijgt. Drink een smoothie in plaats van je ontbijt, bijvoorbeeld, om veel extra suiker te voorkomen.

Sapvasten: gevaarlijk of niet?

Kortom: is sapvasten gevaarlijk? Nee, het is niet gevaarlijk om een aantal dagen een sapkuur te doen. Wanneer echter gekozen wordt voor een langdurige of extremere variant, zoals laxeren of het gebruik van kleisoorten voor ontslakking, dan kunnen wel schadelijke effecten voor je gezondheid optreden.

Als je gedurende een lange tijd te weinig voedingsstoffen en energie binnenkrijgt, heb je het risico dat het lichaam in een spaarstand komt en je meer vet opslaat. Daarnaast is langdurig te weinig vezels eten schadelijk voor je darmen. En langdurig te weinig eiwitten binnenkrijgen, kan zorgen voor het verlies van spiermassa. Wanneer je een sapkuur gebruikt als boost voor een gezonde start, dan kan het zeker geen kwaad.

Zorg dat je na een kuur je gezonde leefstijl (weer) oppakt, waarbij je alle essentiële voedingsstoffen zoals vitaminen, mineralen, vezels, eiwitten, koolhydraten en gezonde vetten binnenkrijgt en daarnaast genoeg beweegt! Heb je last van specifieke aandoeningen of weet je niet zeker of een sapkuur geschikt is voor jou dan is het beter om eerst even te overleggen met je huisarts.

Bronnen

1. de Cabo, R., & Mattson, M. P. (2019). Effects of intermittent fasting on health, aging, and disease. New England Journal of Medicine, 381(26), 2541-2551
2. Cho, Y., Hong, N., Kim, K. W., Lee, M., Lee, Y. H., Lee, Y. H., … & Lee, B. W. (2019). The effectiveness of intermittent fasting to reduce body mass index and glucose metabolism: a systematic review and meta-analysis. Journal of clinical medicine, 8(10), 1645.
3. Testa, G., Biasi, F., Poli, G., & Chiarpotto, E. (2014). Calorie restriction and dietary restriction mimetics: a strategy for improving healthy aging and longevity. Current pharmaceutical design, 20(18), 2950-2977.
4. Mattson, M. P., Longo, V. D., & Harvie, M. (2017). Impact of intermittent fasting on health and disease processes. Ageing research reviews, 39, 46-58.
5. Epel, E. S., McEwen, B., Seeman, T., Matthews, K., Castellazzo, G., Brownell, K. D., … & Ickovics, J. R. (2000). Stress and body shape: stress-induced cortisol secretion is consistently greater among women with central fat. Psychosomatic medicine, 62(5), 623-632.
6. Savage, D., Yanai, K., Ketchum, M., & Peterson, J. T. (2017). The Effect of Intermittent Fasting on Resting Metabolism.
7. Yang, J., Wang, H. P., Zhou, L., & Xu, C. F. (2012). Effect of dietary fiber on constipation: a meta analysis. World journal of gastroenterology: WJG, 18(48), 7378.
8. Veronese, N., Solmi, M., Caruso, M. G., Giannelli, G., Osella, A. R., Evangelou, E., … & Tzoulaki, I. (2018). Dietary fiber and health outcomes: an umbrella review of systematic reviews and meta-analyses. The American journal of clinical nutrition, 107(3), 436-444.